Osho cho rằng tình yêu đích thực không phải là sự quyến luyến, bởi lẽ quyến luyến thực chất là một dạng ham muốn. Khi con người nói về tình yêu, phần lớn họ đang nhắc đến sự chiếm hữu – một nhu cầu kiểm soát, hơn là sự thấu hiểu và bao dung. Ham muốn gắn liền với nỗi sợ đánh mất, và chính điều đó dẫn đến khổ đau. Khi xem một người là đối tượng sở hữu, ta đã vô tình xúc phạm đến bản chất tự do vốn có của họ.
Tình yêu thông thường phần lớn là cảm xúc mù quáng, một vòng xoáy của đam mê và khổ đau. Nó có thể mãnh liệt nhưng lại thiếu chiều sâu của sự tỉnh thức nội tâm. Khi yêu mà không hiểu, không buông bỏ, ta chỉ tạo ra những sợi dây ràng buộc lẫn nhau, dẫn đến thất vọng và tuyệt vọng khi mất đi đối tượng của lòng ham muốn.
Osho phân biệt hai loại tình yêu:
Tình yêu sinh ra từ cô đơn là tình yêu của sự thiếu thốn. Khi ta cảm thấy trống rỗng, ta tìm một ai đó để lấp đầy khoảng trống đó, mong họ đem đến hạnh phúc, an ủi nỗi sợ hãi của chính mình. Đây là một tình yêu phụ thuộc, nơi ta khao khát được nhận nhiều hơn là cho đi.
Tình yêu từ sự cô độc lại hoàn toàn khác. Khi một người có thể sống một mình mà vẫn an nhiên, họ không cần ai bổ sung hay khỏa lấp. Họ yêu không phải để lấp đầy thiếu thốn, mà vì niềm hạnh phúc bên trong đang tuôn trào, tự nhiên như một dòng suối chảy. Đây là tình yêu không ràng buộc, không mong cầu, chỉ đơn thuần là sự chia sẻ.
Tình yêu từ cô độc là tình yêu đích thực, bởi vì nó không tìm kiếm sự kiểm soát hay sở hữu. Người yêu trong trạng thái này không mong muốn giữ ai lại bên mình, mà để mọi thứ tự nhiên diễn ra. Như một bông hoa tỏa hương mà không đòi hỏi ai phải đến ngắm nhìn, tình yêu ấy tự do và vô điều kiện.
Tình yêu thực sự là một sự chuyển hóa. Khi ham muốn được tinh luyện, nó trở thành tình yêu thuần khiết – một tình yêu không còn là sự trao đổi, mà là sự ban tặng. Một khi yêu thương mà không có nhu cầu chiếm hữu, ta không còn sợ hãi mất mát. Nếu tình yêu khiến ta trở nên yếu đuối, lệ thuộc, hoặc bóp nghẹt tự do của chính mình và người khác, thì đó không phải là tình yêu, mà chỉ là một dạng chiếm hữu được ngụy trang.
Chính sự ràng buộc khiến con người đau khổ. Càng cố giữ, ta càng đánh mất. Càng kiểm soát, ta càng bất an. Khi ta buông bỏ kỳ vọng và cho phép tình yêu diễn ra như nó vốn là, ta mới thực sự tự do trong yêu thương.
Osho nói rằng thiền và tình yêu là hai con đường khác nhau nhưng cùng dẫn đến tự do nội tại. Thiền giúp ta quay vào bên trong, tìm thấy một không gian tĩnh lặng không bị chi phối bởi cảm xúc và mong cầu. Khi thiền sâu, ta dần cảm nhận một tình yêu vô điều kiện, một trạng thái hòa hợp với mọi thứ xung quanh. Đó không phải là tình yêu dành riêng cho một người, mà là tình yêu của bản thể, một dòng chảy năng lượng bao trùm toàn bộ vũ trụ.
Ngược lại, khi yêu với sự tỉnh thức, tình yêu ấy dần trở thành thiền. Khi ta yêu mà không đòi hỏi, không kiểm soát, tâm trí trở nên tĩnh lặng, những suy nghĩ vụn vặt tan biến, và ta chạm đến trạng thái bình an sâu thẳm. Nếu đi đúng hướng, tình yêu có thể dẫn đến thiền định, và thiền sẽ làm nảy sinh tình yêu thuần khiết. Đó chính là sự hòa quyện hoàn hảo giữa thiền và yêu – một con đường giải thoát khỏi mọi ràng buộc và đau khổ.
Tình yêu, nếu không đi kèm với sự tự do, thì chỉ là một dạng hợp đồng ràng buộc lẫn nhau. Yêu thương thật sự không phải là giữ chặt, mà là buông tay với sự thấu hiểu và tin tưởng. Khi yêu ai đó, hãy để họ là chính họ. Khi để mọi thứ tự nhiên như dòng chảy, tình yêu ấy không chỉ làm ta hạnh phúc mà còn đưa ta đến trạng thái cao nhất của sự thức tỉnh: tình yêu không biên giới, không lệ thuộc, không sợ hãi.
Đó chính là tinh thần mà Osho muốn truyền tải: từ bỏ sự chiếm hữu để đạt đến tình yêu đích thực – một tình yêu không mang đến khổ đau, mà là cánh cửa mở ra tự do và giác ngộ.